Natuurgebied Tommelen
Beheerwerken in dit natuurgebied
De conservator van natuurgebied Tommelen is Filip Declercq.
- In het voor- en najaar maaien we houtige opslag rond bomkraters. Dit is in functie van de kamsalamander
- Allerhande onderhoudswerken
- Opvolging van de constructie op van een observatietoren
Om de natuur in dit gebied te beheren, werken we met allerhande materiaal. De aankoop en onderhoud hiervan kost geld natuurlijk. Elke financiële gift is daarom meer dan welkom.
Van oorlogsgebied tot natuurgebied
Tommelen is een natuurgebied met 110 poelen. Het is gelegen in het westen van Hasselt. Als gevolg van bom- en granaatinslagen tijdens WOII zijn deze poelen ontstaan. Tussen 8 april en 28 mei 1944 werd Hasselt 15 keer gebombardeerd. Zo waren vijf van deze aanvalsgolven gericht op de omgeving van Tommelen.
In de loop van de jaren verdween het grootste deel van de bomkraters. Toch bleven er zo’n 110 bewaard. Hierdoor hebben we dit klein maar zeer divers en uniek natuurgebied.
Alle poelen verschillen onderling in oppervlakte en diepte. Aan de ene kant veroorzaakten zwaardere bommen bredere, en diepere kraters. Deze staan nu permanent vol met water. Aan de andere kant gaven lichtere bommen aanleiding tot kleinere kraters. Af en toe vallen deze droog tijdens warme zomers.
Natuurgebied onder druk
Tijdens de jaren negentig bedreigden plannen voor een industriezone het gebied. Gezamenlijke acties van de wijkbewoners en het Groencomité Hasselt zorgden echter voor het behoud van Tommelen.
In 2004 doken er opnieuw ontwikkelingsplannen op voor een verkaveling. Maar gelukkig konden Natuurpunt en Groencomité Hasselt dit tegengehouden na hevig protest.
Daarnaast is de ligging van Tommelen niet ideaal. Ten eerste wordt het ingesnoerd tussen de E313, de Kuringersteenweg en de Hasseltse Ring. Ten tweede, zijn de spoorweg en het rangeerstation een belangrijke hindernis.
Met als gevolg een moeilijke immigratie van amfibieën en andere organismen. Wat nadelig is voor de veerkracht van de huidige populaties.
Ecologische waarde van het natuurgebied
Amfibieën
Grote populaties van amfibieën zijn prominent aanwezig in de visloze poelen:
- groene kikker
- poelkikker
- bruine kikker
- gewone pad
- kleine watersalamander
- alpenwatersalamander
- kamsalamander
Dankzij de ligging in het grensgebied tussen de Kempen en Vochtig Haspengouw komen er drie soorten salamanders samen voor.
Libellen en vlinders
Tommelen is een ideaal leefklimaat voor juffers en libellen. Je vindt er bijvoorbeeld de bedreigde bruine winterjuffer en de grote keizerlibel. Dat komt door de combinatie van poelen met een divers grasland.
Ook 15 verschillende soorten dagvlinders vinden hier hun thuis, zoals:
- icarusblauwtje
- boomblauwtje
- bruin en oranje zandoogje
- geelsprietdikkopje
Plantensoorten
In het volledige gebied zijn meer dan 200 plantensoorten geteld. Belangrijke soorten zijn onder andere:
- kruipende moerasweegbree
- drijvend fonteinkruid
- moerashertshooi
- loos blaasjeskruid
- kikkerbeet
- dwergkroos
- haaksterrenkroos
- waterdrieblad
Als oevervegetatie zijn mattenbies, pijlkruid en kleine egelskop waardevol.
Vogels
Tommelen is ook een thuishaven voor verschillende vogelsoorten. Want in de open ruimte met hagen, houtkanten en bos vinden ze een geschikt broed- en foerageerbiotoop.
Vooral de kleinere zangvogels goed vertegenwoordigd. Broedvogels die speciale aandacht verdienen zijn: graspieper, rietgors en nachtegaal.
Natuurreservaat
In juli 2006 werd een aanvraag tot erkenning als natuurreservaat ingediend. Met de bedoeling om Tommelen te verbeteren als voortplantingsbiotoop voor amfibieën.
Verder streven we naar een halfopen landschap met poelen en houtkanten. Voor de noordwestelijke en westelijke zones, daarentegen, kiezen we voor een gesloten landschap met bos en struikgewas.
Bovendien willen we meer verbinding tussen Tommelen en andere laaggelegen weiden met poelen. Daardoor zal het isolement van het gebied verminderd worden.
Wandelen in dit gebied
Het gebied is vrij toegankelijk op het wandelpad. Dit pad brengt je langs de boomgaard, door het bos en rond de wei. De wei zelf is enkel op aanvraag te bezoeken met onze gids Rik Jacobs.
Wil je graag genieten van wat cultuur tijdens je wandeling? Dat kan ook. Leen Raats maakte een prachtige poëzieroute voor dit natuurgebied. Op verschillende locaties kan je luisteren naar haar gedichten.