Een onbekend stukje natuur- deel 1

Vandaag nemen we je mee in het verhaal van Chris Onkelinx. Hij vertelt ons over een onbekend stukje in het natuurreservaat Wijvenheide en over zijn bewoners: de Reigerkolonie.

DE REIGERKOLONIE

Een deelgebied van het reservaat Wijvenheide, de reigerkolonie, is weinig gekend bij onze leden. Die moerassige zone van het reservaat is moeilijk toegankelijk. Ze ligt op grondgebied Zonhoven. Vooral in het broedseizoen moet de rust er voldoende gewaarborgd blijven. Bij verstoring verlaten de reigers hun broedsel of zelfs hun jongen. Door afschotangst vrezen de oudervogels voor hun leven en vluchten ze tijdelijk weg. De onbedekte eieren vallen ten prooi aan de kraaien. We vinden dan de uitgepikte eierschalen onder de bomen. De jongen blijven onbeveiligd achter in de nesten. Ze koelen af en worden blootgesteld aan de gevaren van kraaiachtigen. De kolonie wordt niet meer als veilig ervaren en verliest zo broedvogels.

Meerdere leden vroegen de laatste jaren naar het bestaan van die kolonie. Met dit artikel geven we een inkijkje in dat gebied. Al is het terrein moeilijk toegankelijk, in het verleden werden er toch wel wandelingen  voor onze leden georganiseerd.

Reigers in Limburg: van vogelvrij naar bescherming

Tot in de jaren zeventig was Limburg de enige Vlaamse provincie waar geen enkele reigerkolonie gehuisvest was. Er werd vroeger wel eens een grondnest van de blauwe reiger gevonden op Wijvenheide. En in het verleden werden er wel verborgen en eenzame broedgevallen van een enkel koppeltje vastgesteld in de provincie, zoals in Hechtel en Meeuwen. Van kolonievorming was geen sprake. De blauwe reiger was immers een visetende soort die verdelgd moest worden. Ook toen de soort reeds wettelijke bescherming genoot, werd op Wijvenheide meermaals vergiftigde vis uitgelegd om de schade aan de visteelt in te dijken. Nestelende reigers maakten geen kans om tot broeden te komen. De vorming van een nieuwe kolonie van enkele koppeltjes in de nabije omgeving werd al vlug in de kiem gesmoord.

Dat reigers behoorlijk wat schade kunnen toebrengen aan de visvoorraden van de viskwekers lag natuurlijk aan de basis van die vergiftigingen. In de wachtbekkens pikken de reigers in de ruggen van de makkelijk bereikbare karpers. Ze beschadigen veel meer vissen dan ze kunnen opeten. Daar word je als viskweker moedeloos van. Overspanningen van die bekkens met draden kunnen dan plaatselijk voor een oplossing zorgen. Schade aan het visbestand in de vijvers kan op gevoelige plaatsen evenzeer beperkt worden door het spannen van draden.

In de jaren zestig kon je in een Zonhovense bloemen- en dierenzaak nog een prachtig opgezet exemplaar kopen om de woonkamer te decoreren… voor 250 frank!

Wetenschappelijk onderzoek

Om een oplossing te vinden voor die reigerschade bij de viskwekers gebeurden er meerdere studies in opdracht van de overheid. Aan één van die studies werkte bioloog Dirk Draulans in de tweede helft van de jaren zeventig. Hij bestudeerde op Wijvenheide bij een viskweker in een hutje die schade, al of niet in gezelschap van mejuffrouw J., werkend aan een doctoraat in de biologie. Die studie bleek trouwens zeer vruchtbaar te zijn voor de reigers, want door hun aanwezigheid lag het gebruik van het vuurwapen (van die toen al lang wettelijk beschermde soort) aan banden. Hierdoor ontstond er een zekere rust op de nieuwe dichtbij gelegen broedplaats.

Al is het hun hoofdvoedsel, blauwe reigers eten niet alleen vis. Dikwijls zien we ze in de winter stokstijf en verkleumd staan in een weiland. Ze zijn dan op muizenjacht. Anderzijds wordt de verkoop van vijvervisjes bij de viskwekers  natuurlijk ook gestimuleerd door dat  leger van blauwe reigers dat over heel Limburg helpt aan het leeg vissen van de vele tuinvijvertjes. In het vogeltijdschrift van Natuurpunt, Natuur.oriolus , verscheen een fotoreportage over een blauwe reiger die in Zonhoven eens iets anders at. Een reiger greep er een levende ijsvogel en verorberde hem heelhuids.

Deel 2 over deze fascinerende vogelsoort, volgt over twee weken.

Tekst: Chris Onkelinx

Foto: Chris Onkelinx en Roger Ven