De H is van Havik

Deze winter hadden we veel tijd om te wandelen maar ook om te lezen, onder andere een erg interessant boek: ‘De H is van havik’ van de Engelse Helen MacDonald (1970). 

Een heel boek over hoe je een havik africht maar ook veel meer. De vogelwereld opende zich voor mij: de ‘broek’ zijn de veren over poten en onderlijf, thuis zit de vogel op een ‘boog’ en heeft ‘schoenen’ en een ‘huif’ aan als je met hem wandelt, met een ‘twijndraad’ hou je hem aan de lijn,  ‘azen’ is een roofvogel voeren met (levend) aas. Ja, want een havik is net als arend, buizerd en valk een roofvogel die in het wild zelf zijn kost moet zoeken. Als de havik ‘yarah’ is,  heeft hij zin om te moorden…

Ook de vrije natuur rond Cambridge komt aan bod als de havik leert jagen: hij gebruikt zijn 4 (!) ogen en ziet daarmee tot voorbij het ultraviolette spectrum, neemt thermiekbellen waar en magnetische krachtlijnen rond de aarde.

Loslaten

Het is ook een psychologisch boek want om de jonge vogel af te richten is veel geduld nodig, net als bij de opvoeding van een mens. Ze voedert haar havik Mabel nauwgezet tot ze ‘op vlieggewicht’ is. Dan laat ze haar aan een ‘vlieglijn’ van een beperkte vrijheid proeven. Heel spannend als ze Mabel uit handen geeft en afwacht of ze terugkeert op het fluitsignaal. Kan de havik haar jagend brein efficiënt gebruiken om zelf een prooi te verschalken?

Loslaten, zoals bij een opgroeiend kind maar ook bij een verlies: Helens vader is plots gestorven en afscheid nemen lukt haar niet goed. Hoe kan ze de rouw toelaten om haar vader die haar scherp leerde waarnemen en liefde voor natuur bijbracht? Het leven zit immers vol gaten…

Naast haar eigen ervaringen biedt MacDonald een ruimere kijk op andere mensen die roofvogels probeerden af te richten. In haar boek zit onder meer dit verhaal verweven: ‘The Goshawk’ van T.H. White, die in het vooroorlogse Engeland met zichzelf in het reine moet komen. Het is een belezen professor die je ook meeneemt naar de Keltische wereld van Merlijn en Koning Arthur. Over overleven in de natuur en oude magische gebruiken weet hij veel maar de dreiging van een nieuwe wereldoorlog verlamt hem. Helen MacDonald weet haar achtergrond als historica dus voluit te gebruiken.

Mystieke band

Een boeiende reflectie van filosofe MacDonald: wandelen is zo populair in Groot-Brittannië omdat het een mystieke band schept met het land en zijn roemrijk verleden, een ‘plattelandsidylle als reactie op verlies van British Empire en de economische rampen sedert de jaren 80’. Andere ideeën: het verlangen van moderne mensen om ‘de wildernis’ op te zoeken, de gelijkenis tussen een roofvogel en een jachtvliegtuig, de fascinatie van Nazi’s voor roofvogels en nog veel meer.

Uiteindelijk beseft MacDonald dat ze haar isolement moet doorbreken en zoekt ze troost bij mensen. Meteen een link met onze coronatijd: gevoelens van eenzaamheid, verlies, rouw onthullen onze nood aan wandelen in de natuur, sociaal contact en voor sommigen een huisdier.

Het boek heeft me veel bijgeleerd maar ook betoverd. Daarom wil ik ook haar essaybundel ‘Schemervluchten’(2020) lezen die twee gedachten in zich draagt: ‘De eerste: we moeten meer te weten komen over de natuur en over de manier waarop we ons verhouden tot de natuur. De tweede : de natuur kan ons emotionele en spirituele troost brengen.’

Bronnen: ‘De H is van Havik’ Helen MacDonald

Tekst: Greet Hendrix